Κυριακή 21 Ιουνίου 2009

‘’Νιώθοντας Κύπριοι…’’


Ο πλάτανος , ο Θεόφιλος και ο Κκάσιαλος και η ‘’ελληνικοτάτη’’ Σαλαμίνα

‘’Νιώθοντας Κύπριοι…’’

Άνοιξε με τρυπάνι έξι τρύπες στις ρίζες του πλατάνου και έχυσε μέσα πετρέλαιο για να ξηράνει τον πλάτανο της πλατείας του χωριού. Αυτή ήταν η έκτη απόπειρα ξήρανσης του πλατάνου σύμφωνα με το κοινοτικό συμβούλιο. Συνελήφθη μέλος του κοινοτικού συμβουλίου που ακούστηκε να απειλεί ‘’πως ό,τι και να αποφασίσετε, εγώ θα τον ξηράνω τον πλάτανο’’. Το κοινοτικό συμβούλιο είχε πάρει απόφαση να διατηρηθεί ο πλάτανος στην πλατεία του χωριού, αλλά η απόφαση επηρέαζε τα σχέδια ανάπτυξης κάποιων. Το τμήμα Δασών έσπευσε να αφαιρέσει το πετρέλαιο από τις ρίζες για να σώσει τον πλάτανο.
Μια ιστορία που επαναλαμβάνεται για αιώνες σε αυτόν τον τόπο Κάποιοι ανοίγουν τρύπες στις ρίζες του τόπου και προσπαθούν να τις φυράνουν. Κάποιοι άλλοι προσπαθούν να διασώσουν τις ρίζες του τόπου. Κάποιοι με ευκολία καταστρέφουν ρίζες για να εξυπηρετηθούν τα σχέδια τους… Ναι , αν καταστρέψεις τις ρίζες, το δέντρο ξηραίνεται , και μπορείς να κτίσεις ή να φυτέψεις ότι άλλο θέλεις μετά στη θέση του. Για κάποιους σε αυτόν τον τόπο λίγο μετρά ένας πλάτανος στην πλατεία ενός χωριού.
Για κάποιους άλλους όμως ένας πλάτανος είναι σημαντικός, όχι μόνο γιατί είναι παλληκάρι- δέντρο όπως έλεγε ο ποιητής, αλλά γιατί είναι φύση, ιστορία, παράδοση, λογοτεχνία. Αυτοί ξέρουν τι σημαίνει ρίζες και προσπαθούν να τις κρατήσουν, για να κρατηθούν και αυτοί στις δύσκολες ώρες .



Μια τέτοια προσπάθεια είδαμε το βράδυ της περασμένης Τετάρτης με την πρώτη προβολή στον κινηματογράφο Παλλάς του ντοκυμαντέρ ‘’ Θεόφιλος – Κκασιαλος’’. Μια εξαίρετη δουλειά για τη ζωή και το έργο των δύο σπουδαίων λαϊκών ζωγράφων του ελληνισμού. Ένα ντοκυμαντέρ που παρακολουθούσε τους παράλληλους βίους αυτών των λαϊκών καλλιτεχνών και πρόβαλλε τα κοινά στοιχεία δύο ανθρώπων που πατούσαν βαθιά στο παρελθόν και στην παράδοση του τόπου τους. Οι πίνακες του Θεόφιλου και του Κκάσιαλου είναι πίνακες αυτογνωσίας, είναι οι ρίζες της ιστορίας και της παράδοσης μας δοσμένες με την αφέλεια και την αθωότητα ενός παιδιού. Το ντοκυμαντέρ ήταν ο καρπός μιας συνεργασίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου και του Υπ. Παιδείας της Ελλάδας .΄΄ Για να επαναπροσδιοριζόμαστε’’…, όπως ειπώθηκε στη συζήτηση από τους δημιουργούς της ταινίας, οι οποίοι πολύ συνειδητά δεν ακολούθησαν τη μόδα της πολυπολιτισμικότητας.
Μια άλλη εξαίρετη δουλειά ήταν το ντοκυμαντέρ ‘’Ανασκάπτοντας τη Σαλαμίνα’’ μια γροθιά στο καλοταϊσμένο στομάχι όλων μας. Προβλήθηκε λίγο πριν από τις ευρωεκλογές και τον κόσμο που κατάφερε να συγκεντρώσει στην αίθουσα εκδηλώσεων του πανεπιστημίου, θα τον ζήλευαν πολλοί κομματάρχες που αγωνίζονταν να μαζέψουν κόσμο στις προεκλογικές τους εκστρατείες. Το ντοκυμαντέρ πήρε τους ανθρώπους που έκαναν ανασκαφές στη Σαλαμίνα πριν από πέντε δεκαετίες και τους ξανάφερε στο χώρο ζωντανεύοντας τις μνήμες και την χιλιοταλαιπωρημένη ιστορία μας. Το ντοκυμαντέρ ήταν μια οδυνηρή κραυγή για τη σημερινή κατάσταση του αρχαιολογικού χώρου της Σαλαμίνας και ήταν αρκετό να ακούσεις τον πρωτομάστορα, το Βάσο Καραγιώργη να μουρμουρίζει συνέχεια για την εγκατάλειψη και την αδιαφορία που επιδεικνύεται για τον πιο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Κύπρου, για να νιώσεις οργή και ντροπή που τόσα χρόνια δεν κάναμε ότι έπρεπε για την πολιτιστική κληρονομιά αυτού του τόπου. Μόνο και μόνο το ότι οι Τούρκοι έβαλαν τον άνθρωπο που έφερε στο φως τη Σαλαμίνα της Κύπρου να πληρώσει εισιτήριο, για να δει το χώρο που αφιέρωσε 22 χρόνια της ζωής του, ήταν αρκετό για να ξανασκεφτείς κάποια πράγματα που κάποιοι θέλουν να μην σκέφτεσαι, να τα παραβλέπεις , να τα αποσιωπήσεις. Δεν τολμά κανείς φυσικά να πει τον Βάσω Καραγιώργη εθνικιστή, επειδή χαϊδεύει με πόνο και πίκρα τις κολώνες και τα αγάλματα της Σαλαμίνας που μιλούν για το ελληνικό παρελθόν του τόπου και καταγγέλλει με οργή το πανεπιστήμιο της Άγκυρας για τις παράνομες ανασκαφές που διενεργεί στη Σαλαμίνα. Δεν τολμά κανείς να τον πει εθνικιστή, όταν αναφέρει χωρίς συνθήματα, αλλά με γνώση και νηφαλιότητα ανθρώπου που πατάει γερά στις ρίζες του ότι η Σαλαμίνα είναι ένα σύμβολο για όλους τους Κύπριους, γιατί επιβεβαιώνει την ελληνική μας ταυτότητα.

‘’Να νιώσουμε Κύπριοι για να μπορέσουμε να λύσουμε το κυπριακό. ‘’ μας είπε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας σε πρόσφατη δήλωση του. Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο πρόεδρος είναι πως όσο πιο πολύ Κύπριοι νιώθουμε, τόσο πιο βαθιά νιώθουμε την ελληνικότητα αυτού του τόπου, γιατί αυτή η βαθιά ‘’κυπριακότητα’’ δεν είναι τίποτε άλλο από την άλλη όψη της ελληνικότητας μας. Αυτή την αρχαική ‘’ κυπριακότητα’’ με τους βρακάδες Κύπριους, τους ποιητάρηδες με τα τσιατιστά του Παραλιμνιού είχε συναντήσει ο Σεφέρης στην Κύπρο για να γράψει ότι ‘’ από δω νιώθεις την Ελλάδα ευρύχωρη, πιο πλατιά.’’ . Ας μην μας φέρνει τις παλιές αποτυχεμένες εγγλέζικες συνταγές ο πρόεδρος … Οι Άγγλοι ως ‘’αποικιοβοσκοί της Ταγκανίκας’’ δεν είχαν κανένα πρόβλημα να κατασκευάζουν ταυτότητες, για να βρουν τις πολιτικές λύσεις που θα ήταν προς το συμφέρον τους. Άλλο η συλλογική εθνική ταυτότητα την οποία δικαιούται να έχει οποιαδήποτε κοινότητα και σύμφωνα με ευρωπαϊκές οδηγίες πρέπει να προστατεύεται και να διαφυλάττεται, και άλλο η πολιτειακή μας ταυτότητα, αυτή δηλαδή που μας κάνει πολίτες του ίδιου κράτους με τους Τουρκοκύπριους ή μέλη άλλων κοινοτήτων. Ας τα ξεκαθαρίσουμε επιτέλους αυτά τα τόσο απλά και αυτονόητα πράγματα…

Θεοδώρα Παυλίδου, φιλόλογος