«Ισμήνη – Ορέστης»
Μια παράσταση που αξίζει να γίνει θέατρο – βαλίτσα στα σχολεία μας
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να βλέπεις μαθητές σου να προχωρούν στη ζωή τους και να γίνονται δημιουργικοί και χρήσιμοι πολίτες μέσα στην κοινωνία. Μια τέτοια χαρά και ευτυχία ένιωσα με την παράσταση «Ορέστης – Ισμήνη», τη σκηνοθετική επιμέλεια της οποίας έκανε η Ελένη Αναστασίου, μια παλιά μαθήτριά μου στο Λύκειο της Δασούπολης, μέλος τότε της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας του σχολείου, του περίφημου «Δασουπολίτη».
Η παράσταση δινόταν στα πλαίσια του 4ου Μικρού
Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου που διοργάνωσε το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών «Μίτος»
σε συνεργασία με το θέατρο Ριάλτο, και πραγματικά ξεπέρασε κάθε μου προσδοκία. Η
ιδέα, το κείμενο, η σκηνοθεσία, οι δύο ηθοποιοί της παράστασης, είχαν τη
φρεσκάδα των νέων ανθρώπων που τολμούν να αμφισβητήσουν, να προκαλέσουν, να
προβληματίσουν. Ένιωσα πολύ μεγάλη περηφάνια για τα «παιδιά μου», τους μαθητές
μου, που και τότε πρωτοπορούσαν κερδίζοντας πανελλήνια βραβεία για τον «Δασουπολίτη».
Η Ελένη ξεχώριζε και τότε για τη δημιουργικότητα και το ομαδικό της πνεύμα και
χάρηκα που με το θέατρο βρήκε αυτό που ανταποκρινόταν στις δεξιότητές της.
Με εντυπωσίασε πραγματικά η ιδέα της παράστασης,
που ήταν να παρουσιάσουν σε πρώτο πλάνο την αντιηρωίδα Ισμήνη και τον ενοχικό
Ορέστη σε έναν πολύ ενδιαφέροντα αγώνα λόγου μεταξύ τους. Οι κριτές-θεατές θα
αποφάσιζαν ποιος άξιζε από τους δύο να πολιτογραφηθεί στη νέα πόλη. Για να
πολιτογραφηθούν στη νέα πόλη έπρεπε να παρουσιάσουν έγγραφα και ταυτότητα. Έπρεπε
λοιπόν να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους, ή καλύτερα να υπερασπιστούν τις ταυτότητές
τους, αυτό που έκαναν ή δεν έκαναν στους ρόλους τους στην αρχαία τραγωδία. Έτσι
βλέπουμε μια Ισμήνη που υπερασπίζεται τη «δειλία» και «ευθυνοφοβία» της ως
κατάφαση στη ζωή και άρνηση στη βία και στον κύκλο του αίματος, μια Ισμήνη που
κατηγορεί την ηρωίδα αδελφή της για απολυτότητα, πείσμα και ξεροκεφαλιά.
Ο Ορέστης υπερασπίζεται την Αντιγόνη που
γνωρίζουμε όλοι και η αντιπαράθεση επιθέτων με την Ισμήνη είναι και κωμική αλλά
και ανατρεπτική μαζί, καθώς σπέρνει στον θεατή τις αμφιβολίες για τα ηρωικά
πρότυπα όπως τα έχει γνωρίσει μέχρι τώρα. Ο Ορέστης δεν είναι ο ήρωας που
φέρνει τη δικαιοσύνη με την πρωτόγονη μορφή της, την εκδίκηση, αλλά μια
ψυχοπαθολογική περίπτωση παιδιού που σκοτώνει τη μάνα του και δεν ξεφεύγει ποτέ
από τις ενοχές του.
Οι δύο ηθοποιοί που έπαιζαν τους ρόλους του
Ορέστη και της Ισμήνης, Έκτορας Λιάτσος
και Μαρίνα Αργυρίδου, ήταν εξαιρετικοί και πέτυχαν να οδηγήσουν τη σκέψη του
θεατή σε άλλους δρόμους από τους πεπατημένους και να σπάσουν τα στερεότυπα που
έχουμε. Το σκηνικό απόλυτα λιτό, όπως ταίριαζε σε μια παράσταση όπου κυρίαρχος
είναι ο λόγος. Το εύρημα με τις νερόφουσκες που έσκαγαν κάθε φορά που οι ήρωες αλληλοαποκάλυπταν
στοιχεία της ταυτότητάς τους δεν ήταν μόνο ευφάνταστο, αλλά και απόλυτα
λειτουργικό σε αυτό που στόχευε η παράσταση, να σπάσουν τα στερεότυπα και οι
απόλυτες αλήθειες.
Το έργο πραγματικά αξίζει να γίνει θέατρο-βαλίτσα,
καθώς εύκολα μπορούν να δοθούν
παραστάσεις στα σχολεία. Με θλίψη όμως σκέφτομαι πόσοι μαθητές γνωρίζουν την
Αντιγόνη ή τον Ορέστη από τις αντίστοιχες τραγωδίες για να μπορούν να
παρακολουθήσουν μια άλλη άποψη για αυτούς τους ήρωες. Ακόμα δεν κατανοώ ποιοι
αποφάσισαν να αφαιρέσουν τον «Οιδίποδα τύραννο» ή την «Αντιγόνη» από μετάφραση,
κείμενα που δεν υπήρχε μαθητής που να μην μπορεί και να μη θέλει να τα
παρακολουθήσει, αν ο δάσκαλος ήταν στοιχειωδώς επαρκής. Πώς εγκαταλείψαμε
αυτούς τους αξεπέραστους θησαυρούς που
θέτουν βασικούς προβληματισμούς για κάθε νέο που προετοιμάζεται για τη ζωή και
προδιαθέτουν θετικά τους νέους για το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και πολιτισμό και
παγιδεύσαμε τους νέους μας στη στείρα διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών του
τύπου λύω, λύεις, λύει;
